Wat is een wilsverklaring?
Een wilsverklaring is een document waarin staat wat uw wensen zijn rondom uw eigen behandeling of levenseinde. Wij zien het aantal mensen dat nadenkt of beschikt over een wilsverklaring in grote aantallen toenemen. De meeste mensen willen graag de inhoud van hun verklaring met de huisarts bespreken. Uiteraard willen wij graag geïnformeerd worden over uw verklaring, echter merken we door de grote toename van zorg dat deze gesprekken een te grote tijdsinvestering vraagt. Tijdens deze gesprekken komen vaak dezelfde punten aan bod, vandaar dat wij in deze brief u graag uitleggen wat de belangrijkste zaken zijn en hoe wij hier als huisarts mee omgaan.
Wanneer is een wilsverklaring nodig?
Deze verklaring wordt gebruikt als u zelf geen beslissingen meer kunt nemen. (Bijvoorbeeld als u in coma ligt, een zwaar ongeluk zou krijgen of een herseninfarct) waardoor u niet meer kunt praten en overleg met uw huisarts is dan niet meer mogelijk is.
Als u een wilsverklaring hebt en dat aan anderen laat weten, dan weten zij wat uw behandelwensen zijn. Op momenten dat u nog zelf goed in staat bent om te communiceren met uw huisarts, zullen we het beleid natuurlijk altijd met uzelf bespreken. Een wilsverklaring is vooral nuttig op het moment dat u acuut iets overkomt.
Welke wensen rondom levenseinde noteert u in een wilsverklaring?
In een wilsverklaring staat wat uw wensen zijn rondom ingrijpende medische handelingen en keuzes rondom uw levenseinde. Welke behandelingen moet een huisarts juist wel of niet of niet uitvoeren? Een aantal voorbeelden:
- Afzien of staken van een behandeling (behandelverbod). Bijvoorbeeld chemotherapie, bestraling, bloedtransfusie, operatie, gebruik antibiotica of morfine.
- Wel of niet reanimeren
- Wel of geen beademing
- Wel of geen dialyse
- Wel of geen sondevoeding
- Wel of niet worden opgenomen in een ziekenhuis
- Wel of niet worden opgenomen op een Intensive Care-unit (IC) of hartbewaking (CCU)
- Wel of niet stoppen met eten en drinken
- Palliatieve zorg en palliatieve sedatie
- Het doneren van organen
- Ter beschikking stellen van uw lichaam aan de wetenschap
- Wie voor u mag beslissen als u dat niet meer kunt. U stelt dan een vertegenwoordiger aan.
Hoe maak ik een wilsverklaring?
Een wilsverklaring mag getypt, gedrukt of zelfs handgeschreven zijn. Het mag in eigen woorden. U schrijft uw wensen en grenzen op. Een wilsverklaring is meteen geldig als uw naam (voluit), handtekening en datum eronder staan.
U hoeft dus niet naar de notaris om er een officieel document van te maken.
Het is belangrijk dat uw naasten en uw (huis)arts weten wat uw wensen zijn. Ook als deze veranderen. En het is slim om uw wilsverklaring op te laten nemen in uw medisch dossier.
Lees uw wilsverklaring ook regelmatig en denk na of deze nog steeds bij u past. Zie voor een voorbeeld:
Moet ik een wettelijke vertegenwoordiger noteren?
Dat hoeft niet. In het geval dat u geen vertegenwoordiger kiest, dan volgen we als arts de wens van de patiënt zoals deze is opgeschreven. U mag de beslissing ook laten aan een ander, dan is het wel noodzakelijk om op te schrijven wie die vertegenwoordiger is. Laat deze persoon ook weten dat u die keuze gemaakt heeft. Het is de taak van de vertegenwoordiger om de wil van de patiënt zo veel mogelijk te volgen.
Moet ik een aparte euthanasieverklaring maken?
Een euthanasieverklaring is een specifieke wilsverklaring, namelijk dat u open staat voor euthanasie bij bepaalde omstandigheden die u zelf kunt omschrijven. Veel mensen vragen of wij als praktijk euthanasie uitvoeren; het is goed om te weten dat ik als huisarts open sta om euthanasie toe te passen, als aan alle wettelijke kaders wordt voldaan. Het is fijn om te weten dat u als patiënt eventueel in aanmerking zou willen komen voor euthanasie, maar het heeft niet veel zin om dat in detail op te schrijven als u nog gezond bent. Wanneer u ziek zou worden is het een proces dat we samen zullen doorlopen en dan bespreken wij wat de mogelijkheden zijn.
Voor een euthanasietraject moet u wilsbekwaam zijn, op het moment dat u een ongeneeslijke ziekte krijgt is er tijd om in detail met de huisarts te bespreken wat voor u ondraaglijk lijden is en of kan worden voldaan aan de zorgvuldigheidseisen.
Ook bij aandoeningen waarbij er in een later stadium sprake kan zijn van wilsonbekwaamheid, zoals bijvoorbeeld dementie, is er in het begin na het stellen van de diagnose tijd om dit onderwerp samen te bespreken en hier specifieke verklaringen voor op te stellen. Het uitvoeren van de euthanasie kan niet bij een vergevorderde dementie waarbij de patient niet meer wilsbekwaam is.
Euthanasie kan volgens de wet nooit worden toegepast bij een acute toestandsverandering, waarbij iemand niet meer wilsbekwaam is (bijvoorbeeld bij een acute ernstige beroerte). In die gevallen zal het behandelverbod intreden, als dit in de wilsverklaring is beschreven, met als gevolg dat iemand ook komt te overlijden.
Is de huisarts verplicht zich aan de verklaring te houden?
Heeft u een wilsverklaring waarin staat dat u een bepaalde behandeling of bepaalde zorg niet wilt, bijvoorbeeld niet reanimeren, dan moet uw huisarts dat respecteren. Een wilsverklaring waarbij u uw huisarts vraagt om een bepaalde behandeling of bepaalde zorg juist wel te geven, zoals euthanasie, is een verzoek dat uw huisarts kan respecteren. Maar uw huisarts is niet verplicht dit te geven. En een huisarts kan hiertoe niet gedwongen worden. Euthanasie is geen plicht van de arts en geen recht van de patiënt.
Hoe lang is een wilsverklaring rechtsgeldig?
Een verklaring is in principe levenslang geldig en deze hoeft dus niet jaarlijks te worden aangepast. Echter als een verklaring heel lang geleden gemaakt is, kan een arts wellicht gaan twijfelen of hierin nog wel de wensen staan beschreven zoals die op dat moment beleefd worden. Wij gaan hier pragmatisch mee om, we verzoeken om uw wilsverklaring iedere 5 jaar opnieuw van een datum en een handtekening te voorzien, graag ontvangen wij dan een kopie hiervan. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de patiënt.
Zijn alle scenario’s van het leven te vatten in een wilsverklaring?
Het antwoord is uiteraard nee, maar op het moment dat er een wilsverklaring aanwezig is, is het voor ons als artsen wel gemakkelijker om in dezelfde lijn van de verklaring samen met uw naasten/vertegenwoordigers een beslissing te maken op het moment dat u hier zelf niet meer toe in staat bent. Het staat u uiteraard vrij om de verklaring zo gedetailleerd mogelijk op te schrijven, maar dit is in de praktijk over het algemeen niet nodig.
Hoe gaat het nu praktisch?
Als u een wilsverklaring heeft opgesteld, dan ontvangen wij graag van u een kopie. Deze kan u versturen via MGN (mijngezondheidsnet) of afgeven aan de balie. Wij controleren dan of de inhoud van de verklaring logisch is en of deze te gebruiken is in de praktijk. Wij bewaren dan een digitale kopie in uw dossier, papieren versies mogen niet bewaard worden en zullen na digitale verwerking vernietigd worden.
Daarnaast maken wij in uw dossier een episode aan, genaamd "Levenseindewensen/ Wilsverklaring". Deze zal altijd bovenaan in uw probleemlijst te zien zijn. Zo is voor alle hulpverleners in één oogopslag duidelijk dat er een verklaring aanwezig is. Op die manier kunnen wij snel informatie doorgeven, mochten wij gebeld worden door bijvoorbeeld het ziekenhuis of de ambulancedienst.
Hopelijk geeft bovenstaande voldoende informatie over wilsverklaringen. Heeft u toch nog vragen, dan kunt u deze gerust stellen, bijvoorbeeld via een E-consult via Mijngezondheidsnet.
Met vriendelijke groet,
uw huisarts, Drs. Kalicharan
